OP STAP ALS BLINDE OF SLECHTZIENDE

Zien zonder ogen, hoe kan dat?

Met je ogen kun je de wereld zien. Maar er zijn ook andere manieren om te ontdekken wat er rondom jou gebeurt! Soms werken die manieren zelfs beter.

Test het even uit: loop hand in hand of gearmd met een vriend(in) over de speelplaats en doe je ogen dicht. Je vriend(in) moet er goed op letten dat alles veilig blijft!

Wat weet je nu allemaal over de speelplaats en over wat er om je heen gebeurt? Wat voel je, weet je, hoor je, ruik je, proef je (misschien…) en denk je? Je bent nu aan het kijken zoals blinde en veel slechtziende mensen dat doen. Je gebruikt je andere zintuigen: voelen, horen, ruiken, smaken. Je gebruikt ook wat je weet over de plaats waar je bent. Blinde en slechtziende mensen doen dat altijd: op de speelplaats, in de klas, thuis, op reis… Ook op straat, waar er allerlei gevaren zijn.

Wat hoor je op straat?

Mensen die een visuele handicap hebben, luisteren altijd heel goed op straat. Ze horen of een auto ver of dichtbij is, of hij dichterbij komt of wegrijdt, of hij naast hen rijdt… Ze horen voetstappen, fietsen, trams, het getik van hun stok tegen een paaltje… Ze horen stemmen en weten zo bijvoorbeeld waar het loket is in het station.

Hoe kun je horen zoals een dolfijn?

Sommige blinde mensen luisteren ook op een andere manier: de manier van vleermuizen en dolfijnen! Zij maken regelmatig een speciaal geluid en luisteren goed hoe dat klinkt. De echo van het geluid vertelt hen hoe de omgeving eruitziet. Bij dolfijnen kun je dat goed horen: ze ‘klikken’ erop los. Dat geluid botst tegen voorwerpen aan, zodat er een echo te horen is. Zo weet de dolfijn wat er om hem heen is. Dat heet ‘echolocatie’. Ook sommige blinde mensen luisteren op die manier. Ze weten dan of bijvoorbeeld of ze bij een muur staan of bij een open ruimte (een straat, een open garage…). Ze horen dat aan het getik van hun stok, aan hun voetstappen of door even een geluid te maken met hun tong of handen. Omdat ze niet kunnen kijken, letten ze veel meer op wat ze horen. Test het eens uit!

Wat voel je op straat?

Je voeten kunnen je vertellen of je op gras loopt, op zand of op stenen en wanneer je het voetpad op- of afgaat. Ook noppentegels voel je met je voeten. Met een witte stok ontdek je waar er een drempel komt, of de grond glad is of ruw en of er ergens ribbeltegels liggen.

Met je huid voel je de wind als je langs een tochtige doorgang loopt.

Wat ruik je op straat?

Je ruikt het lekkere brood van een warme bakker, de typische geur van een viswinkel, de planten na een fikse regenbui, de scherpe urinegeur in een smalle inham.

Hoe kan de wereld toegankelijker worden?

Je kunt dus heel veel dingen ontdekken op straat zonder dat je kijkt met je ogen. Blinde en slechtziende mensen ‘zien’ veel meer dan je zou denken. Toch blijft het echt wel een avontuur om alleen op stap te gaan als je niet of slecht ziet. Horen, voelen en ruiken op straat is voor blinde mensen geen spel, maar bittere ernst!

Weet je wanneer de wereld veel mooier zou zijn? Als iedereen veilig op straat zou kunnen lopen, ook wie een handicap heeft. Dan kan iedereen zonder hulp naar school, naar de bibliotheek, de post, het gemeentehuis, het station…

Daarom vraagt Licht en Liefde aan alle mensen die gebouwen en straten maken, om van bij het begin met iedereen rekening te houden: blinden, slechtzienden, doven, bejaarden, mensen in een rolstoel, mama’s met een kinderwagen, kinderen, fietsers...

Wanneer zijn gebouwen, wegen en andere plekken toegankelijk?

• Als iedereen ze kan vinden.
• Als je er veilig kunt rondlopen.
• Als er genoeg dingen zijn waar je de weg aan kunt herkennen.
• Als je de belangrijke plaatsen kunt vinden, bijvoorbeeld het loket of de trap.
• Als je zonder hulp terug kunt weggaan.

Wat is een geleidelijn?

Blinde en slechtziende mensen gebruiken hun witte stok als een voelspriet. Ze ontdekken er hindernissen mee, maar ze volgen ook lijnen, zoals muren of de rand van de stoep. Die lijnen noemen we ‘geleidelijnen’.

Welke speciale tegels bestaan er voor blinde mensen?

Er bestaan tegels die je met een stok of met je voeten kunt voelen. Als er geen andere geleidelijnen zijn (bijvoorbeeld op een groot plein) of als er gevaar is, dan maken die tegels de plaats toegankelijk voor blinde mensen. Ken je de drie soorten tegels die bestaan en weet je waarvoor ze dienen?

Dit zijn ze:

• Ribbeltegels dienen om lijnen te maken die je met een witte stok kunt volgen. Je laat de punt van de stok tussen de ribbels glijden.
• Noppentegels zijn tegels met bultjes erop. Je vindt ze aan oversteekplaatsen, trappen en perrons. Ze waarschuwen voor gevaar.
• Rubbertegels ‘vertellen’ dat je aan een bushalte komt of bij de ingang van een belangrijk gebouw. Ze geven dus informatie.

Om veilig te kunnen wandelen, mogen er niet te veel onverwachte hindernissen in de weg staan. Te vaak worden vuilnisbakken, fietsen en winkelborden zomaar op straat of zelfs op ribbellijnen gezet. Voor een blinde of slechtziende voetganger is het een hele klus om dan nog de weg te vinden.

Welke andere aanpassingen bestaan er?

Er zijn ook aanpassingen die je kunt horen. De meeste blinde mensen gebruiken hun oren veel beter dan zienden. Hoe weten blinden bijvoorbeeld of het licht op rood of op groen staat? Sommige verkeerslichten hebben rateltikkers. Die zitten in de palen. Gewoonlijk tikken ze traag bij rood licht en snel bij groen licht. Ook het afroepen van de haltes op tram, trein, metro en bus is voor blinden en slechtzienden erg handig.

Slechtzienden gebruiken niet altijd een witte stok. Als ze nog een beetje zicht hebben, gebruiken ze dat zo goed mogelijk. Vaak zijn contrasten voor hen erg belangrijk. Felgele strips op trappen of glazen deuren waarschuwen voor gevaar. Witte of gele geleidelijnen op een donkere ondergrond wijzen de weg. Ook duidelijke zebrapaden en wegaanduidingen kunnen slechtziende mensen al veel helpen.

© Blindenzorg Licht en Liefde 2014